Delegacija NITRA u CERN-u: Obilazak ATLAS podzemnog eksperimenta i velikog hadronskog sudarača
Foto: Zoran Petrović, NITRA
U okviru posete Evropskoj organizaciji za nuklearno istraživanje (CERN), ministarka nauke, tehnološkog razvoja i inovacija dr Jelena Begović zajedno sa državnim sekretarom Ministarstva nauke, tehnološkog razvoja i inovacija Vukašinom Grozdićem obišla je podzemno eksperimentalno područje ATLAS
ATLAS je najveći eksperiment detektora čestica opšte namene na Velikom hadronskom sudaraču, akceleratoru čestica u CERN-u u Švajcarskoj. U ovom eksperimentu trenutno aktivno učestvuju dve institucije iz Srbije, i to Institut za fiziku i Mašinski fakultet Univerziteta u Beogradu. Fabrika 14. oktobar iz Kruševca učestvovala je u izgradnji i zaštiti na detektoru ATLAS kolaboracije u CERN-u kao i na izgradnji čeličnih točkova i noseće konstrukcije, koje su i danas u upotrebi.
“Tokom današnje posete CERN-u sišli smo na 80 metara ispod zemlje kako bi se upoznali sa infrastrukturom eksperimenta ATLAS, gde su okupljeni najveći naučnici iz oblasti fizike i srodnih oblasti, uključujući i naše fizičare iz Srbije”, rekla je dr Begović. “Zahvaljujući izgrađenoj infrastrukturi, odnosno tunelu koji se proteže 27 kilometara u krug, ovi naučnici imaju priliku da ubrzavaju osnovne čestice, poput protona, do skoro brzine svetlosti, kao i da sudaraju ove čestice. Ovakvim eksperimentima oni dobijaju zaista mnoštvo podataka, koji, kada se analiziraju, doprinose našem znanju o nastanku univerzuma, ali i česticama od kojih smo i mi sačinjeni, odnosno česticama od kojih je čitava živa, ali i neživa priroda sastavljena”, navela je dr Begović.
Delegacija se susrela sa inženjerima CERN-ovog sektora za akcelerator i tehnologiju, prilikom čega su imali priliku da čuju predstavljanje velikog sudarača hadrona (LHC) u zgradi na površini, a onda i da obiđu LHC tunel.
LHC (Large Hadron Collider), veliki hadronski sudarač ili supersudarač je najveći i najsnažniji akcelerator čestica na svetu. Izgrađen je sa ciljem da da odgovore na neka od najfundamentalnijih pitanja iz oblasti fizike, i približi najtemeljnije zakone prirode ljudskim shvatanjima. Ovaj supersudarač je smešten u kružnom tunelu obima 27 kilometara, na dubini od 175 metara ispod francusko-švajcarske granice, u blizini Ženeve.
Takođe, kompanija UNIOR Components iz Кragujevca je 2002. godine započela saradnju sa CERN-om. Danas je prva kompanija iz Srbije koja učestvuje u Projektu HL-LHC sa proizvodnjom dizalica čiji rad omogućava daljinsko podešavanje u zoni visokog zračenja. Dogovrena je serijska proizvodnje 140 priključaka potrebnih za nove komponente HL-LHC, koji će biti instalirani u LHC tunelu tokom "Dugog gašenja 3".
