Uručena priznanja projektima građanskih naučnih istraživanja

Foto: Zoran Petrović / NITRA

Ministarstvo nauke, tehnološkog razvoja i inovacija i Centar za promociju nauke dodelili su na svečanosti u Narodnom muzeju Srbije priznanja projektima građanskih naučnih istraživanja odabranim za finansiranje u okviru prvog nacionalnog Javnog poziva u 2023. godini

Na prvi nacionalni Javni poziv za projekte građanskih naučnih istraživanja stiglo je čak 127 predloga projekata. U projektnim prijavama je, u svojstvu nosilaca i partnera, učestovalo preko 70 fakulteta i instituta, više od 80 organizacija civilnog društva, 15 lokalnih samouprava i javnih preduzeća, 30 škola i vrtića, 10 predstavnika industrije i privrede, i 4 biblioteke i muzeja.

Javni poziv je trajao od 2. oktobra do 1. novembra 2023, sa ciljem uključenja građana u proces naučnih istraživanja i podizanja sveopšte naučne pismenosti u društvu. Ukupni budžet Javnog poziva je 24 miliona dinara, a prijave su obuhvatile širok dijapazon tema unutar korpusa prirodnih, društveno-humanističkih i tehničkih nauka, od zaštite životne sredine, biodiverziteta, mikrobiologije, medicine i javnog zdravlja do astronomije, psihologije, lingvistike, kulturnog nasleđa i obrazovanja, između ostalog.

Za finansiranje je odabrano 6 projekata naučnoistraživačkih organizacija iz Beograda i Novog Sada, a programi će se, širom zemlje, izvoditi tokom 2024. i 2025. godine u saradnji sa predstavnicima civilnog društva i drugim organizacijama. Nagrađeni projekti usmereni su i ka održivom razvoju i bave se pitanjima relevantnim za društvo i zajednicu, a principi građanskih naučnih istraživanja (engl. citizen science) implementirani su kroz uključivanje građana u sve faze projekta.

„Žao mi je što smo morali da odaberemo samo šest dobitnika, jer su preko 50 odsto pristiglih prijava bile izuzetne, hrabre i korisne ideje. Upravo zbog toga ćemo gledati da budžet za ovakve projekte uvećamo što više možemo. Možda će nam i privreda u tome pomoći kako bismo povećali i ulaganje iz privrede u nauku, jer ovo se isplati zato što je zaista korisno za sve nas. Teme koje pokrivaju nagrađeni projekti su zaista bitne za naše društvo i našu državu. Ovakvi projekti utiču na boljitak čitavog društva“, istakla je dr Jelena Begović, ministarka nauke, tehnološkog razvoja i inovacija.

V.d. direktora Centra za promociju nauke dr Marjana Brkić je uručila zahvalnicu za neizmernu podršku ministarki Begović, „za saradnju koja je donela mnogo više od onoga što je planirano“.

Zahvalnice institucijama za podršku i izuzetan doprinos radu Centra za promociju nauke u 2023. godini dobili su brojni partneri poput Kulturnog centra Beograda, Austrijskog kulturnog foruma, Ambasade Sjedinjenih Američkih Država, Fondacije „Ana i Vlade Divac” i drugih.

„Neočekivano visok odziv naučnoistraživačkih organizacija na Javni poziv za projekte građanskih naučnih istraživanja ukazuje nam na relevantnost i neophodnost postojanja ovakvog pristupa u nauci, u kojoj se građani uključuju u istraživački proces u svakoj fazi, kako bi svojim znanjima i mogućnostima doprineli razvoju nauke u zajednici“, istakla je dr Marjana Brkić, v.d. direktora Centra za promociju nauke.

Projekti koji su dobili finansiranje su: Ecosystem Services Assessment of Ribnica Gorge (Western Serbia) through Citizen Science Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Diabetic Chronic Wounds Prevention and Eradication – Patients Come to the Rescue Instituta za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo (IMGGI) Univerziteta u Beogradu, Cultivating Soil Connectivity: Empowering Farmers and Youth Community as Citizen Scientists to Monitor Soil Health and Biodiversity Instituta BioSens iz Novog Sada, Heritage of Emancipation: Empowering Roma Women through Networks of Solidarity (HEROINES) Etnografskog instituta SANU, Citizen Co-Creation: Shaping a Sustainable Future of Wastewater Treatment in Serbia by Pioneering Energy-Neutral & Zero-Waste Approach Građevinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, i Stay or Leave – Spotlight on Migration Intentions In The rUral areas (RurSITU) Geografskog instituta „Jovan Cvijić“ SANU.

Projekat koji su osmislili istraživači sa Građevinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu bavi se pitanjem neprečišćenih otpadnih voda u Srbiji, sa naglaskom na turistički region Divčibara i idejom da građani zajedno sa istraživačima daju predloge za unapređenje javnih usluga kroz održiva rešenja. Etnografski institut SANU pokrenuo je važnu inicijativu koja nastoji da osnaži Romkinje u Srbiji kroz inovativan i inkluzivan pristup – metodologiju mapiranja zajednice, uz direktno angažovanje zajednice u prikupljanju podataka. Stručnjaci sa Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu realizovaće projekat koji obuhvata analizu klimatskih servisa za ekosistem Parka prirode „Ribnica“ i okolnog regiona, gde će zajedno sa građanima raditi na razvoju praktičnog plana upravljanja, koji štiti biodiverzitet u Zapadnoj Srbiji.

Predlog projekta koji je stigao sa Instituta za molekularnu genetiku i genetičko inženjerstvo Univerziteta u Beogradu povezuje pacijente koji boluju od dijabetesa, zdravstvene radnike i istraživače kako bi se unapredio kvalitet života pacijenata. Istraživači sa Instituta BioSens u Novom Sadu u svoj projekat uključuju mlađu populaciju i poljoprivrednike, kao građane naučne istraživače, u praćenju ključnih indikatora zdravlja zemljišta, kroz jedinstven i sveobuhvatan pristup, dok će istraživači sa Geografskog instituta „Jovan Cvijić“ SANU, zajedno sa građanima, kroz seriju intervjua u šest opština u Srbiji, pokušati da pronađu vezu između lokalnih faktora, percepcije meštana o njihov sredini i odluci da ostanu u ruralnim mestima.